Sinekkapan

Sinekkapan, İngilizce adı Venus flytrap olanVenüs Sinek Kapanı ya da Böcekkapan bitkisi de denilen, Dionaea muscipula familyasından bir bitkidir. ABD'nin güneydoğusunda yer alan sulak alanlarda yetişir ve böceklerle özellikle de örümcekgiller ile beslenir.

Sinekkapan, çok yıllık bir bitkidir ve etçildir. Kapanan dikenli yaprakları üzerinde bulunan avını sıkıştırarak hareketsiz hale getirir. Bitki daha sonra salgıladığı özel sindirici sıvı ile avını öldürür ve beş gün ile yirmi gün arasında bir sürede sindirir. Bazı araştırmalara göre sinekkapan bitkisinde elektrik içeren bir tür mekanizmanın olduğu iddia edilmektedir. Sinekkapan yapraklarının iki ucunda yer alan üçgen şeklil üçer adet tüyün, fiziksel uyarıları elektrik uyarılarına çevirebilme özelliği olduğu ve bu özellik sayesinde avın yaprak üzerindeki hareketi avını yakaladığı anlaşılmıştır.

Sinekkapan bitkisi peat moss isimli baltık torfunda üzerinde yaşar. Bu torf minerallerden tamamen arınmış olduğundan bitki kökü ile alamadığı besine ulaşabilmek için kapan ile avını yakalamaya adapte olmuştur. Bitki kendisine gereken gereken besini kapanları sayesinde almaktadır.

Rozet biçiminde açılan 4-8 yaprağı olan sinekkapanın şemsiyemsi beyaz çiçekleri ve bu çiçeklerin bağlı olduğu bir sapı vardır. Yaprakların ayası uca doğru uzar. Bunların iki yanında iki menteşe kanadı gibi bakışımlı ve yassı şekilli iki lop bulunur. Lop kenarlarında kıllar vardır. Üst yüzeyinin ortasında çok küçük temaslara bile duyarlı üç sert kıl yer alır. Avın bu kıllardan birine ilk dokunuşunda kapan kapanmaz. Daha sonra başka bir kıla ya da yirmi saniye içinde tekrar aynı kıla temas ederse kapanın menteşemsi iki kanadı harekete geçip üst üste gelir ve kenar kılları birbiri içine geçerek böceği içeride hapseder. Bu iki kademeli hareke yanlış alarmlara karşı bir tedbirdir.

Sinekkapan tuzağında dişler aralık kalacak biçimde kapanır. Bunun sebebi büyük avların küçük aralıktan kaçamaması, küçük olanların ise kaçmasına izin vermektir. Sinekkapan sadece üç kez tuzak kurabilir ve bu yüzden mümkün olduğunca büyük avlar yakalanmalıdır. Kapanın kapanma hızı, ışık, avın boyutu, nem miktarı ve yetişme koşulları gibi etkilere bağlı olarak farklı olabilir. Avın kaçmak için çırpınma hareketleri bitkinin onu daha kolay sindirmesini sağlar. Yaprak üzerindeki çok sayıda küçük salgı bezi, proteolitik asitli bir öz su üretir. Böceği öldürüp yumuşak kısımlarını eriten bu sıvıdır. Bu eriyik bitki tarafından soğurulur ve tuzak birkaç hafta içinde yeniden açılır. Kurumuş olan kapanlar bitkiye zarar vermemesi için kesilir. Yağmur damlaları kapanı tetiklemez. Herhangi bir nedenle yanlışlıkla kapanmış kapanlar yaklaşık olarak yarım saatte tekrar açılır.

Sinekkapan bitkisi, tohumdan yetiştiğinde dört veya beş yıl içerisinde tam olgunluğa ulaşır. Uygun koşullarda yetiştirildiğinde 20-30 yıl yaşayabilir. Sinekkapan kış mevsiminde domancy adı verilen bir tür kış uykusuna yatar. Bu kış uykusu döneminde kapanlar kararır ve dökülür, bitki normal görüntüsünde farklılaşır. Bahar mevsimi gelince bitki tekrar yeni kapanlar oluşturarak eski görüntüsüne dönüşür. Genç sinekkapanlar ilk birkaç yıl kış uykusuna ihtiyaç duymazlar.