{ "title": "Sinek", "image": "https://www.sinek.gen.tr/images/sinek.jpg", "date": "19.01.2024 12:39:56", "author": "gökhan gülkal", "article": [ { "article": "
Sinek, çift kanatlılar denen böcek takımından eklem bacaklıların ortak ismidir. Çift kanatlılar takımındaki sinekler arasında karasinek, sivrisinek, büvelek ve tatarcık ön plana çıkar. Dünya üzerinde 177 familyada toplam 120.000 türü vardır. Türkiye'de ise 63 familya ve 1170'den fazla tür bulunur. Sineklerin vücutları yumuşaktır ve yapı bakımından iki büyük gruba ayrılırlar:
Türlerin hepsi yalayıcı-emici veya delici-emici ağız tipine sahiptirler. Tam başkalaşımlıdırlar ve bu yüzden larvaları hem görünüş hem de yaşam tarzı olarak erişkinlerden oldukça farklıdır. Kahverengi, yeşil, sarı ya da siyah renkler yapı ve pigment renkleridir.

Sineklerin Cyclorrhapha grubu duyargalarının üst kısmında yer alan yarım daire şeklindeki yarıkla tanınırlar. Bu yarıktan vücut sıvısıyla dolu bir kese dışarıya doğru şişip pupun patlamasını sağlar. Larva puptan çıkıp başkalaşım gerçekleştikten sonra kese tekrar başın içine çekilir ve yerinde kavisli bir iz kalır. Bu iz taksonomide çok önemlidir. Çift kanatlılar takımını başka böcek takımlarından ayıran en önemli fark, arka kanatların değişime uğramasıyla gelişen ve denge görevi gören ucu topuzlu yapıdır.

Sinek özellikleri nelerdir?

Görme: Sineklerin birçoğunda gözler büyüktür ve başın önemli bir kısmını kaplar. Gözlerin yeri ve büyüklüğü, familyaya ve cinsiyete göre farklıdır. Dişilerde birleşik gözler alında oldukça ayrı kalır, erkeklerde ise birbirine değer. Göz rengi kırmızıdan koyu kahverengine doğru değişir ve bordo, koyu yeşil, kırmızı bantlarla bölünüp, güzel bir renklenme oluşturur. Mağaralarda yaşayan türlerde gözler körelir. Üçgen şeklinde dizilen üç nokta göz ışığın algılanmasından sorumludur ancak şekilleri seçemezler.

Karasineğin hayret verici ve göz kamaştırıcı olan karmaşık bir yapıda gözleri vardır. Karasineğin kafasındaki altı göz, 400 bin gözcükten oluşan mükemmel bir görme sistemidir. Bütün gözcükler bir gözün tüm özelliklerine sahiptir. Gözcüklerin her biri ayrı bir noktayı görür ve görüntü beyinde bir araya geldikten sonra bir görüntü ortaya çıkar. Bu özellik sayesinde karasinek arkasını da görebilir. Küçük olduğundan ve 2 mm yakındaki bir cismi net olarak görebildiği için, ayrı bir merceğe ihtiyaç duymaz. Gözlerdeki bir üstünlük de görme hızıdır. Normal insan gözü saniyede 20 - 50 renk değişimini fark edebilirken, karasinekte bu saniyede 200 kadardır.

Üreme: Saçak veya üzüm salkımı şeklindeki yumurtalıklarında oluşan, uzun ve oval, çoğu kez üzerinde yapılaşmalar olan yumurtalarını topluca ya da tek tek bırakırlar. Sineklerin bazıları, özellikle asalaklar, larva doğururlar ve larvalar hemen pup olur. Sinek larvalarının gelişimi birbirinden deri değiştirme ile ayrılan 3-4 evreden oluşur. Sivrisineklerde ve ilkel sineklerde pup evresi mumya pup tipindedir. Cyclorrhapha grubu sineklerde, puplar sondan bir önceki evrede oluşan bir pup derisi içinde yer alır ve buna çıngıraklı pup denir.

Solunum: Erişkinlerde Trake sistemi iyi gelişmiştir. Karasinek kanatlarını saniyede 200 defa çırpar ve dinlenme sırasında harcadığı enerjinin yaklaşık 100 katı enerji harcar. Çok enerji gerektiren aktif uçuş ancak düzenli oksijen teminiyle mümküdür. Sinek karın bölgesine dizili olan düzinelerce açıklıktan rahatlıkla nefes alır. Gözeneklerden giren hava, küçük kanalcıklara ayrılan borular vasıtasıyla hücrelere muntazam şekilde iletilir. Bir yere konan sinek karın kaslarını kasıp içeriye hava pompalar. Uçma sırasında ise buna gerek duymaz. Saniyede 200 defa çırpılan kanatlar, yeteri miktarda havanın girmesini sağlar. Bu şekilde sinek, nefes alıp vermek için ekstra enerji sarf etmez.

Beslenme: Sinekler besin olarak sıvı alırlar. Sıvı emilimi, besin kanalının ön kısmındaki iki pompa ile gerçekleşir. Genelde besin yemek borusuna ince bir kanalla bağlanan büyük bir kursakta depolanır.

Uçuş: Sinekler uçuş öncesi yön tayini ve kontrolünde belirleyici olan organlarını titizlikle gözden geçirir. Sonra ön taraftaki denge organlarını yarlar ve uçuş pozisyonu alır. Son olarak, anten ucundaki alıcılar vasıtasıyla, rüzgârın şiddeti ve yönüne göre kalkış hızını ve açısını ayarlar ve havalanır. Bu hazırlıkları çok kısa bir sürede yapar. Kısa sürede hızlanabilir ve yaklaşık saatte 10 km gibi bir hıza ulaşabilir.

İri gözlü, kısa antenli ve 6-8 mm boya sahip olan karasineğin ağzı küt uçlu bir hortuma benzer. Ucu süngerimsi bir yastık şeklinde olun hortumun üzerinde ince kanalcıklar halinde çok sayıda delik vardır. Göğüsün iki yanında bulunan ve bir bölümü vücudun içine gömülü olan kanatlar, sinirlerle bölünmüştür ve çok ince bir zardan oluşmaktadır. Kanatlar birbirinden bağımsız da hareket edebilmektedir. Ancak uçuş esnasında, tek kanatlı uçaklardaki gibi, tek bir eksen üzerinde hareket ederler. Kanatların hareketini sağlayan kaslar, uçuşun başlamasıyla kasılır ve iniş sırasında gevşer. Uçuş başlarken sinirlerin denetimindeki bu kas ve kanat hareketi ilerleyen zamanda otomatik hale gelir. Kanatlarını son derece hızlı çırpan karasineğe bu hız uçuşta kararlılık sağlar.

Sınıflandırma: Sinekler, yelpaze kanatlılar, akrep sinekleri ve pireler takımlarıyla birlikte Antliophora adı altında bir üst grup oluştururlar bu grup pul kanatlılar ve kundak böcekleri takımlarıyla birlikte Panorpida adı verilen daha büyük bir grup içinde yer alır.
" } ] }